Freelance là thị trường lao động của những người làm việc tự do. Thay vì ngồi một chỗ làm việc theo những giờ giấc cố định, các freelancer (người làm thuê tự do) có thể chủ động sắp xếp thời gian, địa điểm cũng như kế hoạch làm việc của mình, điều đó đòi hỏi freelancer phải là người năng động, biết sáng tạo và có khả năng làm việc độc lập rất cao.
Tại thị trường này các freelancer làm việc và hưởng thù lao dựa trên chính công sức và khả năng của mình bằng cách làm thuê cho người khác những công việc họ đang cần. Có đến hàng ngàn đầu việc mỗi giờ, từ khắp nơi trên thế giới, từ những việc đơn giản như đánh máy, nhập dữ liệu, thu thập thông tin từ internet, xử lý excel, làm powerpoint; tới những việc cần một ít khả năng chuyên môn như thiết kế web, photoshop, thiết kế flash, database, dịch thuật lập trình, thống kê, nghiên cứu, tính toán,…
Các lĩnh vực công việc bao gồm:
- Websites, IT
- Software developing
- Mobile Phones & Computing
- Writing & Content
- Design, Media & Architecture
- Data Entry & Admin
- Engineering & Science
- Sales & Marketing
- Business, Accounting, Human Resources & Legal
- Translation & Languages
- Training and education
Muốn gia nhập thị trường freelance, người chơi cần tạo một profile tại các trang web freelance trong đó ghi rõ khả năng và những lĩnh vực mà bạn làm được. Sau đó duyệt qua danh sách những công việc (projects) đang cần người, freelancer cần đọc kỹ và hiểu rõ những mô tả về công việc để chắc ăn là mình làm được (cả về chất lượng lẫn thời gian thực hiện) và xem giá thành mà người thuê đưa ra có hợp lý không. Nếu chọn được một công việc, freelancer có thể đặt giá (bid) để báo cho người thuê biết là mình có khả năng làm được công việc này, với mức giá bao nhiêu và sẽ hoàn thành trong bao lâu. (freelancer cũng có thể trình bày thêm về cách thức tiến hành, phương pháp và định hướng mình sẽ dùng để giải quyết công việc đó. Điều này giúp cho người thuê đánh giá được năng lực của freelancer và dễ dàng trong việc lựa chọn ai sẽ là người thích hợp để làm công việc đó cho họ).
Người thuê sẽ xem profile và chọn một trong các ứng viên phù hợp nhất với công việc của họ (có thể là người đặt giá thấp nhất, có khả năng hoàn thành công việc nhanh nhất; hoặc một người có profile “đẹp” mà người thuê tin rằng người này có thể hoàn thành công việc chất lượng nhất).
Sau khi đặt giá xong, việc còn lại của freelancer là ngồi chờ. Freelancer có thể đặt giá cho nhiều công việc một lúc và cũng có thể trao đổi trực tiếp với người thuê về chi tiết công việc để hiểu rõ hơn trước khi đặt giá.
Và cuối cùng, nếu được người thuê chọn, freelancer có thể yêu cầu người thuê đặt cọc trước một khoản tiền (milestone) trước khi bắt đầu làm việc. Tiền đặt cọc sẽ được trang freelance giữ và freelancer không thể rút trước khi người thuê cho phép (nhưng khi công việc đã hoàn thành khoảng 30%-50% thì freelancer có thể yêu cầu người thuê thanh toán số tiền đặt cọc; và khi công việc hoàn tất 100% người thuê sẽ trả nốt số còn lại vào tài khoản của freelancer)
Tùy theo chất lượng công việc và thời gian giao hàng, người thuê có thể đánh giá freelancer bằng cách để lại feedback trong profile của họ. Feedback này sẽ hiện ra trong profile và có thể giúp freelancer nhận được các công việc tiếp theo dễ dàng hơn (nếu freelancer được đánh giá tốt).
Các trang web nổi tiếng cung cấp dịch vụ freelancer
- Freelancer.com
- Elance
- FreelancerViet.vn
Tuy nhiên Freelance cũng không phải một lĩnh vực dễ dàng và luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do đó freelancer cần tham khảo kinh nghiệm của những người đi trước để biết cách thương lượng với khách hàng, cách tạo một profile “đẹp” để tăng khả năng được lựa chọn.
Một số vấn đề cần phải ghi nhớ khi bắt đầu làm freelance:
- Tạo một profile thu hút; Làm các bài kiểm tra chuyên môn để chứng thực khả năng của mình (nên xem qua profile của những top woker để tham khảo. Một ngày nên vào trang freelancer 3 lần, tìm dự án mới thích hợp để bid.)
- Nên chọn những dự án nhỏ, bid giá thấp ở 5 dự án đầu tiên nhằm kiếm được đánh giá cao và những lời feedback tốt.
- Đọc yêu cầu của dự án cẩn thận, sau đó phân tích và trả lời rõ ràng về chức năng sản phẩm, ước lượng thời gian và giá cả ở lần trao đổi đầu tiên với khách hàng. Nếu có chỗ chưa rõ hãy hỏi ngay với khách hàng để chứng tỏ là mình có đọc kĩ và quan tâm đến dự án của khác. Không được cẩu thả ở bài viết trả lời.
- Giao sản phẩm đúng thời hạn (deadline). Các trao đổi giữa mình với khách nên thông qua trang web freelancer nhằm tránh bất lợi nếu xảy ra kiện tụng. Trong 5 dự án đầu tiên này nếu gặp khách không tử tế thì chủ động gọi trọng tài xử kiện để chúng ta có kinh nghiệm về nó luôn.
- Kiên nhẫn và chìu khách để có đánh giá tốt từ họ. Cố gắng tạo mối quan hệ tốt để có thể nhận được những dự án kế tiếp từ chính những khách hàng mình đã làm.
Một số bạn lo ngại bị quỵt tiền!? Đừng lo, bởi vì các trang freelancer đã giữ tiền của khách hàng trước cho chúng ta rồi. Cho nên bạn cứ yên tâm làm đúng, đủ những yêu cầu trong dự án là được. Tiền có thể rút từ tài khoản freelancer qua nhiều hình thức: credit card, Paypal, Moneybookers, WesternUnion, check,…
Freelance không dành cho người tiếng Anh kém, chuyên môn yếu và tính rụt rè. Vì vậy hãy mạnh dạng, tự tin vào năng lực của mình, cộng với sự kiên trì, chịu khó bạn sẽ có thu nhập tốt.